Viski hakkında temel bilgiler içeren ve viski kültürünü anlatan bir sürü yabancı kaynak bulunuyor. Fakat ne yazık ki, bu konudaki Türkçe kaynak sayısı oldukça kısıtlı…
& Viski’nin en büyük amacı viskiyi seven ve bilen insanların bilgilerini derinleştirmeye ek olarak viski hakkında hiçbir bilgisi olmayan fakat ufak da olsa merakı olan insanlara da bu kültürü anlatarak oldukça sınırlı olan bu viski kültürü kaynağına katkıda bulunmak.
Bu amaç ile “Kısaca Viski“ başlığı altında viski hakkında temel bilgilerin bulunduğu bu yazıyı sizlerle paylaşmak istiyorum.
- Viski sadece İskoçya’da üretilmez. İskoçya viskinin anavatanı kabul edilse de İrlanda, Japonya, Hindistan gibi ülkelerde yoğun olarak malt viski üretilmektedir ve bazı markalar İskoç maltları ile yarışabilecek kalitededir.
- Viski şişede değil fıçıda yıllanır. Üzerinde “12 Years Old” yazan şişeyi isterseniz 50 yıl bekletin yine 12 yıllık bir viski olacaktır. Şişede yıllanma söz konusu olmadığı için yatay saklamaya gerek yoktur, hatta dik durması önerilir.
- Viski konusunda yazılan kitapların, blogların, makalelerin, tadım notlarının %90’ı malt viskiler üstüne olsa da dünya viski satışının %90’ı harman viskilerdir.
- Dünyanın en çok satılan tek malt markası Glenlivet 12, en çok satılan İskoç harman viski markası da Johnnie Walker Red Label’dır. (en çok satan tek malt markası çok yakın bir zamana kadar Glenfiddich 12 idi)
- Viski “lüks” bir içki değildir. Ülkemizdeki vergi oranları nedeniyle viskilerin oldukça pahalı olması ve bazı harman skoç markalarının “seçkin” algısı üstüne inşa edilmiş pazarlama kampanyaları sonucunda malesef viski konusunda böyle yanlış bir algı oluşmuştur.
- Bir içeceğe “skoç viski” diyebilmek için imbikten çıktıktan sonra en az 3 sene meşe fıçılarda beklemesi ve alkol düzeyinin en az %40 olması gerekmektedir.
- Viski yıllandıkça fiyatı artar. Bunun en önemli nedenlerinden biri her sene fıçıdaki alkolün %2-3’lük bölümünün buharlaşması ve 25-30 yıl sonra fıçıdaki volüm çok azaldığı için elde kalan sıvının değerinin artmasıdır.
- Viski 3 ana maddeden üretilir: Arpa, Su ve Maya. Bunu dışında tad ve koku verecek hiçbir ek madde kullanılmamaktadır. Bazı çok satılan harman viski markaları ürünlerinde homojen bir renk tutturabilmek için renk verici olarak karamel kullanmaktadır.
- Harman viskiler malt viskilerin tahıl viskileriyle karışımlarından oluşur. Ancak hiçbir büyük harman markası hangi malttan ne kadar kullandığını (yani formülünü) vermemektedir.
- Türkiye’nin tek malt viskisi, Tekel’in bir ürünü olan ve artık üretilmeyen “Ankara Viskisi”dir.
Viski Nedir?
Viski; arpa, buğday, çavdar veya mısır gibi tahılların mayalandıktan sonra damıtılması ve çeşitli türdeki fıçılarda (meşe, şeri, oloroso şeri, burbon vb.) belli bir süre olgunlaştırılması ile elde edilen bir tür alkollü içkidir.
“Viski”nin kelime anlamı nedir?
“whisky/whiskey” Gal dilindeki “usquebaugh” kelimesinden geliyor.
Bu kelime İskoçya Gal dilinde “uisge beatha” olarak, İrlanda Gal dilinde ise “uisce beatha” olarak geçmektedir.
Anlamı ise yaşam (uisge) suyu (beatha)…
Viskiyi ilk kimler buldu?
Viskiyi kimin bulduğu ile ilgili tartışmalar halen devam etmektedir. Hem İskoçlar hem de İrlandalılar viskinin kendileri tarafından bulunduğunu iddia etse de iki tarafın da elinde kesin bir kanıt bulunmamakta.
Viskinin kimler tarafından bulunduğunu kesin olarak bilmesek de tarihte ilk kez yazılı olarak nerede geçtiğini biliyoruz.
1494 yılında dönemin İskoç Kralı IV. James, Lindores Manastırında keşişlik yapan John Cor’a “aqua vitae” (latincede yaşam suyu anlamına gelmekte) yapması için yaklaşık 580 kg arpa verilmesini emreder. Bu arpaların Exchequer Rolls’a yani kraliyet hazine defterine kaydı yapılır ve bu kayıt tarihte viskinin geçtiği ilk yazılı resmi belge olur.
“Whisky” mi yoksa “Whiskey” diye mi yazılır?
Kısaca şu şekilde özetleyebiliriz. Viski; İskoçya, Kanada ve Japonya gibi ülkelerde bizim daha aşina olduğumuz şekli ile yani “Whisky” olarak geçer. İrlanda ve Amerika’da ise ekstra bir -e alır ve “Whiskey” olur.
Farkın tam olarak neden kaynaklandığı bilinmemekle beraber bu konuda bazı hikayeler mevcut.
Viski Çeşitleri Nelerdir?
Viskiler, yapım aşamasında kullanılan tahıllar ve üretim süreçlerine göre çeşitlilik gösterirler.
Birçok sayıda viski çeşidi bulunsa da temel olarak 7 farklı viski kategorisinden bahsedebiliriz
- Single Malt (Tek Malt)
- Grain (Tahıl)
- Blended (Harman)
- Blended Malt (Malt Harman)
- Bourbon
- Tennessee Viskisi
- Rye (Çavdar)
Viski Nasıl İçilir?
Viski buzlu, buzsuz, kolayla, sodayla, su ile, soğuk ya da oda sıcaklığında yani kısacası nasıl isterseniz o şekilde içilir…
Viskisini farklı şekillerde keyifle içen birçok viski sever var. Bu nedenle bu kişisel tercihlere “yanlış” demeyi pek doğru bulmuyorum.
Fakat viskinizi bu şekillerde tercih ettiğinizde viskiye ne gibi etkileri oluyor bilmenizde fayda var.
Viski rengini nereden alır ?
Viski rengini olgunlaştığı fıçıdan alır. İmbiklerden çıkan yüksek alkollü sıvı (henüz viski diyemiyoruz) su gibi berrak bir renge sahiptir. Ne zaman ki viski fıçıya girer o zaman rengini almaya başlar.
Olgunlaştırmada kullanılan fıçı türüne ve viskinin bu fıçıda geçirdiği süreye göre de renginin tonu değişmektedir. Bu nedenle aynı markanın ekspresyonlarında bile çok farklı renkle görmek mümkün.
Kimi viskiler rengini doğal yolla fıçıdan alırken, kimilerinde ise renklendirici kullanılır.
Bazı markalar viskilerinde renk standizasyonunu sağlamak için şişeleme işlemi sırasında az miktarda karamel kullanırlar. Kullanım miktarı çok az olduğu için bu viskinin tadında hissedilmez.
Karamel kullanılan viskilerde bunu etiket üzerinde belirtmek zorunludur. Türkiye’deki viskilerde karamel kullanımını etiket üzerindeki içindekiler kısmında “Renklendirici (E150a)” olarak görebilirsiniz.
Viskinin rengi tadı hakkında bilgi verir mi?
Viskinin rengi, kokusu ve tadı hakkında net bir bilgi vermez. Bazı viskilerin renkleri ile tat profilleri çok uyumlu olsa da bazı viskilerde renk çok aldatıcı olabilir.
Örneğin, açık renkli olup yoğun sert bir karaktere sahip, ya da koyu renkli olup çok yumuşak içime sahip olan birçok viski mevcuttur.
Bazı viskilerde renklendirme için karamel kullanıldığını da düşünürsek, rengin yanıltıcı olabileceği tezi iyice güçlenmiş oluyor.
